ارزیابی کارایی علف کش های پس رویشی در کنترل علف های پهن برگ بزرک

چکیده این تحقیق با هدف بررسی تاثیر علف کش های پس رویشی در کنترل علف های هرز پهن برگ بزرک در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان در سال 1389 انجام شد. در این مطالعه 10 تیمار کاربرد علف کش همراه با شاهد عاری از علف هرز (وجین دستی) و بدون کنترل علف هرز، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. تیمار های کاربرد علف کش شامل مصرف علف کش توفوردی (یو 46 دی فلوئید به میزان 5/1 لیتر در هکتار)، توفوردی + ام سی پی آ(یو 46 کمبی فلوئید به میزان1 لیتر در هکتار)، دیکلو پروپ + مکوبروپ + ام سی پی آ (دوپلوسان سوپر به میزان 2 لیتر در هکتار)، بروموکسینیل (برومینال به میزان 2 لیتر در هکتار)، بروموکسینیل با سیتوگیت (برومینال به میزان 5/1 لیتر در هکتار + سیتوگیت 2 در هزار)، بروموکسینیل + ام سی پی آ (برومایسید ام آ به میزان 5/1 لیتر در هکتار)، بنتازون (بازاگران به میزان 3 لیتر در هکتار)، بنتازون (بازاگران 2 لیتر در هکتار)، بنتازون + سیتوگیت (بازاگران به میزان 5/1 لیتر در هکتار + سیتوگیت 2 در هزار) و علف کش تری سولفورون + تربوترین (لوگران اکسترا به میزان 200 گرم در هکتار) به صورت پس رویشی بودند. این تیمار های علف کش در مرحله 4 برگی بزرک اعمال شدند. وجین علف های هرز در کرت های شاهد به طور مستمر در طول فصل رشد گیاه تا زمان رسیدگی فیزیولوژیک محصول انجام شد. نمونه گیری از علف های هرز جهت روشن شدن میزان آلودگی واحد های آزمایشی به علف های هرز یک هفته قبل از مصرف علف کش و همچنین 15 و 30 روز بعد اعمال تیمار و یک هفته قبل از برداشت بزرک انجام شد. در این نمونه گیری ها میزان تراکم و وزن خشک علف های هرز به تفکیک گونه در کرت های آزمایشی اندازه گیری شدند. همچنین صفات ارتفاع گیاه، تعداد شاخه در هر بوته، تعداد کپسول در هر بوته، وزن کپسول های تولید شده در هر بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، درصد روغن دانه، درصد پروتئین دانه و عملکرد روغن دانه اندازه گیری و یا محاسبه گردید. پیچک صحرایی، منداب و سلمه تره مهمترین علف های هرز غالب مزرعه مورد آزمایش بودند. تداخل تمام فصل علف های هرز موجب 67 درصد کاهش در عملکرد دانه شد. اغلب تیمار های کاربرد علف کش اثر بخشی قابل قبولی در کاهش تراکم و وزن علف های هرز داشتند، اما باعث افزایش عملکرد نشدند. در تیمار هائی که علف کش های لوگران اکسترا و دوپلوسان سوپر استفاده شده بودند، عملکرد دانه و اجزای آن نظیر وزن کپسول در بوته کاهش معنی داری نسبت به شاهد با وجین و دیگر تیمار ها داشتند، که این کاهش احتمالاً به واسطه اثر گیاه سوزی این علف کش بر گیاه بزرک بود. لذا به نظر می رسد این علف کش ها نمی توانند علف کش های مناسبی برای کنترل علف های هرز در بزرک باشند. علف کش برومایسید ام آ نیز علی رغم دارا بودن بهترین راندمان در کنترل علف های هرز و نیز عدم گیاه سوزی محصول ولی به دلیل اثر بازدارندگی آن بر رشد بزرک راندمان خوبی در افزایش عملکرد بزرک نداشت. اضافه کردن سیتوگیت به عنوان یک ماده افزودنی و کمکی به علف-کش بروموکسینیل در میزان توصیه شده، موجب تاثیر بهتر بروموکسینیل در کنترل علف های هرز گردید. در حالی که افزودن سیتوگیت به بنتازون در مقدار مصرف 5/1 لیتر در هکتار (مقدار بسیار پایین مصرف علف کش) نتوانست تاثیر قابل ملاحظه ای بر کارایی این علف کش داشته باشد. علف کش های بنتازون (به میزان مصرف 3 لیتردر هکتار)، بروموکسینیل (5/1 لیتر در هکتار) در اختلاط با سیتوگیت و توفوردی + ام سی پی آ (1 لیتر در هکتار) بهترین عملکرد را در کنترل علف های هرز پهن برگ بزرک داشتند. با توجه به اثر مطلوب علف کش های فوق الذکر در کنترل علف های هرز، که منتهی به افزایش عملکرد بزرک نیزگردید. به نظر می رسد کاربرد پس رویشی این علفکش ها در کنترل علف های هرز پهن برگ قابل توصیه باشد. کلمات کلیدی: بزرک، علف کش، کنترل علف هرز، عملکرد